Kleine modulaire reactoren (Small Modular Reactors (SMR’s))

Wat is een SMR?

Kleine modulaire reactoren, ook wel SMR’s genoemd, zijn innovatieve ontwerpen van kerncentrales die mogelijk in de toekomst een belangrijke rol kunnen spelen in de CO₂-vrije energiemix. Er bestaat niet één type SMR. Een SMR kan klein zijn (een omvang van een zeecontainer) tot relatief groot (een omvang van reguliere kerncentrale Borssele).

Een SMR heeft vaak een kleiner elektrisch vermogen dan de reguliere, conventionele kerncentrales die al gebouwd zijn in de wereld. SMR’s worden modulair gebouwd; dat betekent dat deze kerncentrales meer fabrieksmatig worden gebouwd. Een SMR wordt samengesteld op basis van afzonderlijk gebouwde onderdelen die in een fabriek in serie worden geproduceerd. Dit zorgt er voor dat SMR’s mogelijk goedkoper zijn om te bouwen dan conventionele kerncentrales en doorlooptijden korter zijn.

Wanneer kunnen SMR’s worden gebouwd?

De ontwikkelingen rondom SMR’s gaan wereldwijd snel, met landen als Canada en het Verenigd Koninkrijk als koplopers. Dit zorgt er onder andere voor dat de belangstelling voor SMR’s in Nederland groeit. Vanuit het bedrijfsleven, de onderzoekswereld, en verschillende provincies wordt er gekeken of en zo ja, op welke manier een SMR van toegevoegde waarde kan zijn. Door ontwikkelaars en initiatiefnemers van SMR’s wordt binnen Europa ook naar Nederland gekeken als mogelijkheid voor het realiseren van hun ontwerpen en plannen.

Het is wel nog onzeker wanneer en tegen welke kosten SMR’s zouden kunnen worden gebouwd in Nederland. Naast de bouw en vergunningverlening komt er meer kijken bij het realiseren van een SMR. Bijvoorbeeld locatieonderzoek en financiering. Daarom lijkt het onwaarschijnlijk dat SMR’s al voor 2030 op grote schaal commercieel beschikbaar zullen zijn. 

Voor vergunningverlening en bouw van een SMR wordt gerekend op minimaal zeven jaar, mits de SMR gebaseerd is op een bestaande techniek. En het gaat om een ontwerp dat al ergens ter wereld eens is gebouwd. Aangezien de eerste ontwerpen pas rond 2030 zullen zijn gebouwd, lijkt op basis hiervan realisatie van SMR’s tegen 2040 in Nederland mogelijk.

Welke toepassingen zijn er mogelijk?

Diverse onderzoeken van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA) en de Nuclear Energy Agency (NEA) van de Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) wijzen uit dat SMR's veel potentie hebben als CO2-vrije energiebron. Dit komt onder andere door de verschillende toepassingsmogelijkheden van SMR’s. Deze rapporten laten zien dat SMR's niet alleen elektriciteit kunnen produceren maar ook warmte en waterstof kunnen leveren. Dat kan in de toekomst helpen om de industrie milieuvriendelijker te maken. SMR's kunnen onafhankelijk van het weer energie produceren en kunnen mogelijk zowel continu als flexibel draaien. Bovendien kunnen ze een rol spelen in lokale energievoorziening.

Verschillende generaties SMR’s

Er bestaan wereldwijd veel SMR-concepten, met verschillende technieken. Grof gezegd zijn deze technieken onder te verdelen in Generatie III en Generatie IV SMR’s. Generatie-III(+) reactoren gebruiken een techniek die overeenkomt met de techniek van bestaande centrales. Generatie-IV reactoren zijn innovatiever en kunnen andere brandstof en koeling gebruiken. Zoals vloeibare metalen, gassen en gesmolten zout. Generatie-III(+) reactoren zijn het dichtst bij realisatie. De realisatie van Generatie-IV reactoren zal mogelijk pas na 2040 zijn.

Ook in Nederland is een Generatie IV reactor in ontwikkeling. Invest-NL heeft in 2022 en in 2025 met investeringen bijgedragen aan het Nederlandse Thorizon, een startup die een gesmoltenzoutreactor ontwikkelt.

Wat doet Nederland?

De Rijksoverheid heeft in maart 2024 een SMR programma-aanpak gepresenteerd, gericht op de versnelling van de SMR-ontwikkelingen in Nederland. De programma-aanpak wordt in eerste instantie gericht op generatie III SMR’s, maar heeft ook aandacht voor de generatie IV SMR’s.

Met de SMR-programma-aanpak brengen we de mogelijke potentie van SMR’s alvast in kaart. En maken we voorwaarden concreet. De aanpak biedt ook ondersteuning in het opbouwen van kennis en ervaring met SMR’s. En er is aandacht voor de marktpartijen en de maakindustrie in de nucleaire sector. Het programma loopt tot medio 2025. 

Op basis van de aanpak stelt de Rijksoverheid een nationale visie op voor SMR’s. Deze wordt na de zomer van 2025 gepubliceerd.

Meer weten over SMR’s?

Misschien heeft u vragen over de mogelijke komst van SMR’s. Of bijvoorbeeld over de techniek achter SMR’s. In samenwerking met de Nuclear Academy is er een SMR-kennismodule ontwikkeld. De module beantwoordt – met de kennis van nu - grote vragen, zoals welke partijen er betrokken zijn, hoe het vergunningsproces eruit ziet, wat de mogelijke toepassingen, ruimtebeslag en koelvoorzieningen zijn, hoe veiligheid wordt gewaarborgd en hoe afval is geregeld.